Üroloji Uzm. Op. Dr. Fatih Veysel Baran,  Ayşegül Aydın’la Önce Sağlık  Programına konuk oldu.

Özel Fatma Hatun Hastanesi Üroloji Uzmanı Op. Dr. Fatih Veysel Baran, prostat hastalıkları, yeni doğan sünneti ve idrar kaçırma ile ilgili önemli bilgiler verdi ve program sunucusu Ayşegül Aydın’ın sorularını yanıtladı.

 

Erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türü prostat kanseri hakkında programın birinci bölümünde Op. Dr. Baran, şu sorulara cevap verdi;

**Prostatın kısaca tanımını ve görevini alabilir miyiz?

Prostat idrar kesesinin hemen altında idrar yolunu çepeçevre saran yaklaşık 1 kestane büyüklüğünde bir salgı bezidir. Spermi muhafaza eden meni salgısını salgılar.

** İyi huylu prostat büyümesi nasıl ve ne zaman ortaya çıkıyor? Tetikleyen sebepler, genetik sebepler nelerdir?

İyi huylu prostat büyümesi tıbbi adıyla benign prostat hiperplazisi genellikle hayatın 4. veya 5. On yılından sonra belirti vermeye başlar. Tetikleyen tek faktör yaşlanmadır. Genetik bir sebebi yoktur, fakat prostat kanserinde genetik yatkınlık söz konusudur.

** Her prostat büyümesi kansere dönüşür mü? Kanser gelişme riskleri nelerdir?

Her prostat büyümesi kansere dönüşmez. Aslında iyi huylu prostat büyümesi ile prostat kanseri prostatın farklı bölümlerinden gelişir. İyi huylu prostat büyümesi transizyonel zon denilen prostatın iç bölümünden gelişirken prostat kanseri daha çok periferik zon denilen dış kısımdan gelişir.

** Prostat kanseri ne gibi bulgular verir? Nasıl oluşur kimler risk altındadır?

Prostat kanseri çoğu zaman aslında iyi huylu prostat büyümesiyle benzer bulgular verir. Sık idrara çıkma, idrar yapma güçlüğü, idrarda kanama, ilerlemiş vakalarda cinsel fonksiyon bozukluğu, bel ağrısı ve yaygın kemik ağrısı gibi belirtiler verir.

**Erkekler prostat kanseri veya prostat ile ilgili sorunu kendileri tespit edebilir mi?

Az önce bahsettiğim gibi idrar yapma ile ilgili problemleri olan hastalar özellikle 45-50 yasını geçmiş hastalar hele ki yakınlarında prostat kanseri öyküsü varsa mutlaka üroloji uzmanına görünmelidirler.

**Prostat kanseri erken yaşta ortaya çıkabilir mi?

Prostat kanseri genellikle erken yaşta ortaya çıkmaz.

**Prostat kanseri irsi (ailesel) bir hastalık mıdır?

Ailesinde prostat kanseri olan insanlar normal popülasyona  göre artmış riske sahiptirler. 1. Dereceden yakını prostat kanseri olan hastalar 45 yaşından sonra senede bir prostat muayenesinden geçmelidirler.

**Tedavi nasıl planlanır? Kapalı ya da açık ameliyatın farkları nelerdir? Riskler nelerdir?

İyi huylu prostat büyümesiyle prostat kanserinin tedavisi farklıdır.

İyi huylu prostat büyümesinde ilk seçilecek tedavi ilaç tedavisidir. İlaç tedavisinden fayda görmeyen hastalarda operasyon önerilir. Çok büyük olmayan prostatlarda kapalı yöntemle operasyon gerçekleştirilir. Çok büyük prostatlarda ise açık yöntem tercih edilir.

Prostat kanserinin tedavisi tamamen farklıdır. Bir kere tanısı biyopsi olmadan konulamaz. Biyopsi ile prostat kanseri tanısı almış hastanın önüne birçok tedavi seçeneği çıkar.

1- Eğer hasta dinçse -metastaz dediğimiz başka organlara yayılım mevcut değilse radikal prostatektomi ameliyatını öneriyoruz.

2-Orşektomi denilen her iki testisin alınması

3-Hormon tedavisi

4-Radyoterapi yani ışın tedavisi

 

** Prostat kanser riskini azaltabilecek faktörler var mıdır?

Prostat kanserinde en büyük risk faktörü genetik yatkınlık ve yaşlanmadır. Bunun önüne geçmek mümkün değildir.

 

**Prostat kanserinin kesin tedavisi mümkün diyebilir miyiz?

Erken teşhis almış vakalarda kesin tedavi mümkündür.

 

**Prostat hastalıkları kısırlığa neden olur mu?

Prostat hastalıkları kısırlığa neden olmaz fakat prostat kanseri sertleşme bozukluğu yapabilir.

** Gündelik yaşamda bu hastalığa karşı dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?(Yaşam tarzı, beslenme, stres, vs)…

Bir kere çok fazla idrarımızı tutmamalıyız. Soğuklardan iyi korunmalıyız.

Oturarak idrar yapma artık idrar miktarını azalttığı için tercih edilmelidir.

Çok fazla acı ekşi ve baharatlı gıdalar tüketilmemeli ve kabız kalınmamalı.

Çok fazla çay-kahve tüketilmemeli.

Kabak çekirdeği, yeşil çay, domates kurusu, antioksidan olan mor meyveler, brokoli tüketilebilir.

Op.  Dr. Fatih Veysel Baran, programın “Vatandaş Soruyor” bölümünde ise şu soruları yanıtladı:

**Prostata uygulanan girişimler-kanser hariç- erkekte iktidarsızlığa sebep olabilir mi?

Kesinlikle neden olmaz fakat prostat ameliyatlarından sonra meni ileri doğru akacağına mesaneye doğru geri akabilir.

**Prostat kanseri hastası cinsel yaşamını kısıtlamalı mı?

Öyle bir yaklaşım yoktur. Normal cinsel hayatına devam edebilir.

**İyi huylu (benign) prostat büyümesi, vücudun diğer organlarına zarar verebilir mi?

Üriner sistem böbrek ile başlar üreter -mesane ve üretra ile sonlanır. Prostatta oluşan bir hastalık dolayısıyla geride kalan üriner sistem ile ilgili organları etkileyebilir. Örneğin prostat büyümesi mesane taşına sebep olur, enfeksiyona sebep olabilir, böbrek fonksiyon bozukluğu yapabilir. Mesela prostat kanseri iktidarsızlık yapabilir. Aynı şekilde tıkanıklığa bağlı böbreklerde hasar oluşturabilir.

 

**Prostat hastalıkları kısırlığa neden olur mu? Genelde ileri yaş hastalığı olarak değerlendirse de 50 yaşından sonra baba olmak isteyen biri için risk oluşturur mu?

İyi huylu prostat büyümesi kısırlığa neden olmaz fakat prostat kanseri sertleşme bozukluğu yapabilir. Bazen de prostat iltihabı cinsel isteksizlik yapabilir.

Prostat ameliyatlarından sonra meni mesaneye doğru geri akabileceğinden kısırlık söz konusu olabilir fakat bunu da günümüzde yardımcı üreme teknikleriyle çözmek mümkündür.

 

Sünnet aslında çok basit bir işlem gibi görünse de uzman ellerde yapılması büyük önem taşıyor. Sünnet, hem cerrahi yönü hem de psikolojik yönüyle üzerinde önemle durulması gereken bir işlemdir diyen Op. Dr. Fatih Veysel Baran, programın ikinci bölümünde yeni doğan sünneti ile ilgili olarak şu bilgileri verdi;

**Sünnet nasıl ve neden yapılmalıdır?

Sünnet kesinlikle steril şartlarda ameliyathane ortamında uzman hekimlerce yapılmalıdır.

Sünnet çoğu toplumlarda dini bir ritüel olduğu gibi tıbben faydalıdır. Daha az idrar yolu enfeksiyonu-hijyen ve penis kanserinden koruyucudur.

** Sünnetin faydaları nelerdir? Hangi yaş aralıklarında yapılmalıdır?

Sünnet aslında ne kadar erken olursa o kadar az taravmatik olur ve daha çabuk iyileşir. Son zamanlarda yeni doğan sünneti trend olmaya başlamıştır ki biz de bunu tercih ediyoruz. Çoğu zaman bebeğin göbeği düşmeden sünnet yeri iyileşir ve bahsettiğim gibi çocuk için bir travmadan kaçınılmış olur. 0 ila 3 yaş arası her hangi bir dönemde yapılabilir. 3 ila 6 yaş arası pek önermiyoruz. Çünkü bu dönem fallik dönem dediğimiz çocuğun cinsel organlarını tanımaya çalıştığı bir dönemdir. Dolayısıyla cinsel travmaya neden olabilir. Diyelim ki 4 yaşında bir çocuk  ailesi tarafından sünnet için getirildi, eğer tıbbi bir zorunluluk yoksa 6 yaşı beklemesini aileye öneriyoruz. 6 yaşından sonra da herhangi bir dönemde yapıyoruz.

Anesteziye gelecek olursak, hepsinde bölgesel anesteziyi zaten uyguluyoruz. Fakat bir yaşın altındakileri sadece lokal anestezi ile sünnet ediyoruz. Genellikle sedoanaljezi denilen çocuk uyku halindeyken kısa sürede yapılır. 5-10 dk sürer. Operasyon öncesi kusmayı önlemek adına aç olması önerilir.

** Çocukların ileriki yaşlarda sünnet edilmesinin sakıncası var mı?

Yaş ilerledikçe psikolojik yönden travma ihtimali artar. İyileşme hızı azalır. Hem çocuğun hem ailenin konforu bozulur.

** Sıklığı gittikçe artan yeni doğan sünnetini öneriyor musunuz?

Kesinlikle öneriyoruz.

** Yeni doğan sünneti ne zaman yapılmalı? Faydaları avantajları nelerdir?

Yeni doğan sünneti ilk bir ay içerisinde mümkünse ilk günlerde yapılmalıdır. Az önce bahsettiğim gibi yara daha çabuk iyileşir enfeksiyon ve kanama riski daha azdır. Çocuk psikolojik olarak etkilenmez. Bazen aileler bebeğimiz çok küçük kıyamıyoruz derler fakat aslında yanlış bir yaklaşımdır bu.

** Hangi durumlarda yeni doğan sünneti uygulanamaz?

Kanama bozukluğu olanlarda ve hipospadias yani peygamber sünneti olan çocuklarda yeni doğan sünneti uygulanmaz, prematürite  yeni doğan sünnetine engel değildir.

** Yeni doğan sünnetinde anestezinin bebeğe zararı var mı? İşlem ne kadar sürer?

Yeni doğanda sadece lokal anestezi uygulanır, hiçbir zararı yoktur.

** Çocukları sünnet ettirirken nelere dikkat etmek gerekir?

Bir kere sünnet aslında bir cerrahi müdahaledir kesinlikle küçümsenmemeli ehil ellerde yapılmalıdır.

 

** Sünnette anestezi genel mi lokal mi olmalıdır?

1 yaş altı lokal anesteziyle 1 yaş üstü sedoanaljezi dediğimiz uyku haliyle yapılır. Genel anestezi tercih edilmez. Yani çocuğunuz entübe edilmez ya da belden uyuşturulmaz.

** Sünnet sonrası bakım nasıl olmalıdır?

Sünnet sonrası bakımda hijyen çok önemlidir. İşlemden sonraki gün pansuman açılır. Yaranın ıslanmasında sakınca yoktur. Ben pek tentürdiyotla pansumanı önermem. Yakıcı olduğu için. onun yerine antibiyotikli kremlerle pansuman önerilir.

** Sünnet sonrası doktorunuza haber verilmesi gereken durumlar neler?

Kanama, ateş ve pansumanı açamadığı durumlarda doktorunuza mutlaka haber verin.

**Çocuk psikolojik olarak sünnete nasıl hazırlanmalıdır?

Çocuğa kesinlikle sünnetin bir muayene olduğu anlatılmalı. Çoğunlukla çocuklar özellikle yapılan şakalardan dolayı pipisinin hepsinin kesileceğini düşündüğünden stres yaşar zorluk çıkarır. Ailenin tavrı çok önemlidir. Çocuk muayeneye getirildiğinde oğlum doktor amca pipini muayene edecek, ucunda pislik varsa temizleyecek gibi sözler söylenmeli. Zaten çocuk operasyona rahat girdiğinde işlem sonrası uygulanan lokal anesteziden dolayı işlem sonrası ağrı hissetmeyecektir.

Op. Dr. Baran, yeni doğan sünneti ile ilgili olarak vatandaşların şu sorularını da cevapladı:

** Hatalı sünnetin düzeltilmesi mümkün mü ?

Hatayı düzeltmek her zaman bir şeyi ilk yapmaktan daha zordur. Hatalı sünneti düzeltmek mümkündür fakat normal sünnete göre zordur.

**Sünnet ameliyatı sonrası hastanede yatış gerekir mi?

Sünnet sonrası 1-2 saat gözlem yeterlidir. Yatışa gerek yoktur.